Gündemimiz, Coronavirüs ile meşgul olurken, Çin'in Yunnan Eyaleti'nde bir kişi Hanta virüsü sebebiyle hayatını kaybetti. İşte Corona virüsünden sonra Hanta virüsü hakkında detaylar..
Hantavirüs nedir?
Bunyaviridae ailesi içerisinde yer alan Hantavirüs RNA virüsüdür. ilk kez Güney Kore’de görülmüş olup, adını ise yine Güney Kore bulunan Hantaan nehrinden alır.
Virüsün sebep olduğu ve kanamalı ateşle devam eden Renal Sendrom( HFRS) Asya kıtası ile Avrupa kıtasında görülürken, pulmoner sendrom (HPS)’a yol açan tipi ise Amerika kıtasında karşılaşılmaktadır.
Geçtiğimiz yıllarda ülkemizde görülmüş olan, kenelerle geçen Kırım Kongo Kanamalı Ateşi’ne yol açan nairovirüs de bunyaviridae ailesindendir.
Hantavirüs nasıl bulaşır?
Fareler ve bazı kemirgenler bu virüsün doğal taşıyıcısıdır. Özellikle de kırsal alanlar ile şehirlerde insanlar için çok ciddi tehlike arz eder. Hantavirüs, Dünya üzerinde çok yaygın bir virüs türüdür.
Virüs, kemiricilerde kronik ve belirti göstermeyen bir enfeksiyon meydana getirir. Viremi durumunda ise virüsler en fazla dalak, böbrek ve de akciğerlerde yerleşir.
Virüsü bulunduran ve belirti göstermeyen kemiricilerin idrarı dışında dışkısı ve diğer sekresyonları da virüsün yayılmasına sebep olur.
İnsana bulaşma yolu ise özellikle virüsle enfekte olan kemirgenlerinin virüs barındıran sekresyonlarınn, solunum yoluyla vücuda alınmasıyla geçtiği düşünülmektedir.
Kemirgen ısırığı ile insana bulaşma çok nadir görülür.
Hantavirüs temas yoluyla insandan insana geçmez.
Virüs mide asidine karşı dirençsiz olduğundan ötürü, gıda ile bulaşması şüphelidir.
Hantavirüs hayvanlardan geçer mi?
Hantavirus, inek ve tavuk olmak üzere çiftlik hayvanları ya da kedi, köpek gibi pet hayvanları ile taşınmaz. Ancak bu hayvanlar doğrudan kemiricilerle temas içerisindeyse onların çıkartılarını taşıyabilirler.
Hantavirüs kuluçka dönemi
Kemirgenler ve fareler virüsten etkilenmezler, kronik belirti göstermeksizin enfeksiyon oluşur. Ancak hasta olmaz, sadece taşıyıcı konumundadırlar. Virüsü 1 ila 12 ay süresince dışkı ve idrar ile etrafa saçarlar.
Kuluçka dönemi 12 ila 21 gündür. Ancak kuluçka süresinde kişinin bireysel özellikleri sürede değişikliğe yol açarak 5 ila 60 güne kadar değişebilmektedir. Virüsün alımından sonraki 1-5 hafta sonra belirtiler görülmeye başlar.
Hantavirüs enfeksiyonu belirtileri
Hantavirüs enfeksiyonları özellikle damar çeperlerinin zarar gördüğü viral özellikteki bir hastalıktır. Damar geçirgenliğinin yükselmesi ve trombositopeni nedeniyle hemorajik (kanamalı) bulgular ortaya çıkabilir. Bunun dışında;
Hipertansiyon, pulmoner (akciğer) ödem,
Renal (böbrek) yetmezlik ve şoka kadar ilerleyebilen ölümcül tablolarla seyreder.
Erken dönem belirtileri
Yorgunluk, yüksek ateş, kalça, sırt gibi büyük kaslarda ağrı görülür. Bunun yanı sıra; baş ağrısı, karın ağrısı, ishal, baş dönmesi, mide bulantı gibi semptomlar da görülebilir.
Geç dönem belirtileri
Hastalığın başlangıcından sonraki 4-10 gün, Hantavirüs Pulmoner Sendromu gelişir. Pulmoner (Akciğer) ödem ve ödeme bağlı öksürük, zor soluk alma geç bulgular arasındadır. HFRS sendromu mevcutsa: Oliguri yani idrarda azalma ve böbrek yetmezliği görülür.
Nadiren geç tabloda kulak ağrısı ve boğaz ağrısı görülebilir.
Hantavirus Pulmoner Sendrom
Enfeksiyonun ilk zamanlarında yüksek ateş, kas gruplarında ağrısı, peteşiyel şekilde kanamalar, karın ağrısı, öksürük, mide bulantı, baş ağrısı ve kusma gibi klinik bulgular görülür. Devamındaysa hızla gelişen takipne, taşikardi, akut solunum yetmezliği, akciğer ödemi ve hipotansiyon sonucunda ölüm gelişir.
Test bulgularında, lökositoz, trombositopeni dışında hemokonsantrasyon ve LDH değerinde yükseklk görülebilir.
Akciğerlerin histopatolojik görüntülenmesinde ise çok şiddetli pulmoner ödem ile interstisiel pnömoni saptanmıştır.
Hemorajik Ateşli Renal Sendrom:
Bu sendromun görüldüğü kişilerde 1-2 haftada normal seyrine dönen ani yüksek ateş olur. Bunun yanı sıra mide bulantısı, kusma, iştah kaybıı, yorgunluk, konjunktivitis, proteinüri, yüksek tansiyon (hipertansiyon) ya da düşük tansiyon (hipotansiyon) görülür. İlk 3 ila 7 gün arasında başlayan genel durumdaki bozuklukları oligüri, anüri ya da diürezle ilerleyen böbrek yetmezliği takip eder.
Hastalığa yakalananlarda ise ölüm oranı % 7’dir.
Test bulgularında, lökositoz, trombositopeni, proteinüri dışında üre yüksekliği ile kreatinin yüksekliği görülür.
Tanı yöntemleri
Hanta virüsünün teşhis edilmesinde belli başlı laboratuvar testleri kullanılmaktadır. Bunlar;
• Serolojik testler; ELISA ve Immünfloresansta testi
• İmmunuhistokimyasal yöntemlerle virüsün izole edilmesi
• PCR yöntemi
Hantavirüs enfeksiyonunun tedavisi
Hantavirus enfeksiyonun özel bir aşısı ya da spesifik tedavisi bulunmamaktadır. Hastaya semptomatik tedavi uygulanmaktadır.
Hantavirüs Pulmoner Sendrom meydana gelmiş ise, erken dönemde entübasyon ile yoğun bakım ortamında Oksijen inhalasyon tedavisi uygulanarak solunum desteklenmesi, sıvı replasmanı ile kan basındı düzenlenmelidir.
Hantavirüs Ateşli Renal halinde ise böbreklerin desteklenmesi, gerekli durumda hemodiyaliz uygulanmalıdır. Antiviral ilaçların etkinliği henüz kanıtlanmamıştır.
Bilim insanları, hanta virüse karşı aşı ve tedavi geliştirmek için çalışmalarını sürdürmektedir.
Hantavirüs korunma yolları
Hanta virüs enfeksiyondan korunmada öncelikli olarak yapılması gereken kemirgen kontrolüdür.
-
Evlerde, fare vb kemirgenler asla beslenmemelidir.
-
Evde kedi besleyenlerin ise kemirgen yemesine engel olunmalı, eğer ki herhangi bir kemirgen yenmiş ise etkeni saçabileceği unutulmadan temizliğe özen gösterilmelidir.
-
Gıda kaynakları korunmalı, herhangi bir kemirgen ile teması engellenmelidir.
-
Kemirgenlerin bulunduğu ortamlarda çalışanlar mutlaka eldiven ve maske kullanmalı, özel dezenfektanlar ile temizlik kurallarına uymalıdır.
-
Kapı ve pencerelere mutlaka sineklik takılmalı, çöp kutuları ise devamlı kapalı tutulmalıdır.
-
Bulaşma şüphesi bulunan bireyin ilk olarak temas gerçekleşen alanı temizlemesi ve kısa sürede doktora başvurması gerekmektedir
-
Farenin yaşadığını düşündüğünüz alanları, eğer ortak kullanım alanınız ise, etrafa saçmadan, dağıtmadan deterjanlı su ile temizlenmelidir.
-
Fare veya kemirgen ölüsünün olduğu bir ortamda bulunmanız gerekiyorsa eğer mutlaka eldiven kullanmalı, maske takmalı ve kendinizi dezenfekte etmelisiniz.